آنچه در این مقاله می خوانید:
فیشر یا شقاق چیست ؟! راه های درمان و پیشگیری از آن چیست؟
فیشر یا شقاق مقعدی چیست؟
به پارگی یا بریدگی پوشش مجرای مقعد شقاق مقعدی یا فیشر می گویند. شقاق مقعدی می تواند به داخل کانال مقعد نیز امتداد یابد. از دلایل ایجاد آن یبوست، رابطه جنسی مقعدی، عفونت و عوامل دیگر می باشد.
کانال مقعد یک لوله کوتاه است که توسط ماهیچه های انتهای راست روده احاطه شده است. بخش پایینی روده ی بزرگ راست روده نامیده می شود.
تفاوت شقاق مقعدی و هموروئید چیست؟
خونریزی و ناراحتی مقعدی می تواند هم به دلیل بیماری هموروئید و هم در شقاق مقعدی رخ دهد. خونریزی از راست رودع بیشتر از هموروئید است تا شقاق، زیرا هموروئید بیشتر از شقاق منشا می گیرد. در هموروئید خارجی فرد برآمدگی در راست روده را احساس می کند که نشان دهنده شقاق مقعدی نیست. در هر دو مورد، ارزیابی توسط پزشک مهم است.
شیوع شقاق مقعدی چقدر است؟
شقاق مقعدی بسیار شایع و از هر 10 نفر حدود 1 نفر در مقطعی از زندگی خود به آن مبتلا می شود.
شقاق مقعدی در چه سن و جنسیتی بیشتر شایع است؟
شقاق مقعدی هر دو جنس را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می دهد و افراد در هر سنی می توانند به آن مبتلا شوند. کودکان و بزرگسالان بین 15 تا 40 سال بیشتر در معرض شقاق مقعدی هستند.
نوزادان نیز ممکن است دچار شقاق مقعدی شوند. مطمئن شوید که پوشک آنها به طور مرتب تعویض شود و در صورت بروز علائم یبوست به پزشک خود اطلاع دهید.
علائم:
شقاق چه حسی دارد؟
برخی علائم شقاق مقعدی عبارتند از:
- درد: هنگام دفع ، درد تیز و سوزش عمیق احساس می شود. ترس از درد ممکن است برخی از بیماران را از رفتن به توالت منصرف کند و خطر یبوست را افزایش دهد. اگر فرد دوش گرفتن را به تأخیر بیندازد، می‌تواند درد و پارگی را بدتر کند زیرا مدفوع سفت‌تر و بزرگ‌تر می‌شود. برخی هنگام تمیز کردن خود با دستمال توالت درد شدیدی را نیز تجربه می کنند.
- خون: از آنجایی که خون تازه است، قرمز روشن خواهد بود و ممکن است روی مدفوع یا دستمال توالت دیده شود. شقاق مقعدی در نوزادان معمولاً با خونریزی همراه است.
- خارش: خارش در ناحیه مقعد احساس می شود. خارش مقعد ممکن است متناوب یا مداوم باشد.
- سوزش ادرار: ناراحتی و سوزشی که هنگام ادرار رخ می دهد.
- گرفتگی در اطراف مقعد
- ترک یا پارگی کوچک در پوست اطراف مقعد
- برچسب یا توده پوستی کوچک در نزدیکی شقاق مقعدی
چگونه علائم شقاق مقعد را کاهش دهیم؟
- مصرف فیبر فراوان: مانند میوه و سبزیجات، نان سبوس دار، ماکارونی و برنج ( بزرگسالان باید حداقل 30 گرم فیبر در روز مصرف کنند.)
- نوشیدن مایعات زیاد
- نادیده نگرفتن میل دفع کردن: این می تواند باعث خشک شدن مدفوع شود و دفع آن را سخت تر کند.
- ورزش منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی در هفته
- مصرف مسکن‌های ساده: مانند پاراستامول یا ایبوپروفن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
فرد در صورت داشتن علائم زیر باید به پزشک خود مراجعه کند:
- سوزش و خارش ناحیه مقعد
- خون روی مدفوع
- حالت تهوع
- درد
علل:
علل ایجاد شقاق مقعدی چیست؟
شقاق مقعدی معمولاً در اثر آسیب به پوشش مقعد یا کانال مقعدی، آخرین قسمت روده بزرگ، ایجاد می‌شود.
شقاق مقعدی ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد:
- یبوست: مدفوع بزرگ و سفت بیش از مدفوع نرم و کوچک باعث ایجاد ضایعات در ناحیه مقعد حین اجابت مزاج می شود.
- اسهال: اسهال مکرر می تواند باعث ایجاد شقاق مقعدی شود.
- اسپاسم عضلانی: کارشناسان بر این باورند که اسپاسم عضلانی اسفنکتر مقعد ممکن است خطر ایجاد شقاق مقعدی را افزایش دهد. اسپاسم یک حرکت کوتاه و خودکار عضلانی است که در آن عضله ناگهان سفت می شود. اسپاسم عضلانی روند بهبودی درمان را تضعیف می کند.
- بارداری و زایمان: زنان باردار شانس بیشتری برای ایجاد شقاق مقعدی در اواخر بارداری خود دارند. پوشش مقعد نیز ممکن است در هنگام زایمان پاره شود.
- عفونت های مقاربتی: عفونت های مقاربتی (به عنوان بیماری های مقاربتی (STD) شناخته می شود) با خطر افرایش ابتلا به شقاق مقعدی همراه هستند. به عنوان مثال می توان به سیفلیس، HIV، HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)، تبخال و کلامیدیا اشاره کرد.
- شرایط زمینه ای: برخی از بیماری های زمینه ای مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و سایر بیماری های التهابی روده ممکن است باعث ایجاد زخم در ناحیه مقعد و ایجاد شقاق مقعدی شوند.
- رابطه جنسی مقعدی: این امر در موارد نادر می تواند باعث ایجاد شقاق مقعدی شود.
- بیماری التهابی روده (IBD): مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- یبوست: یبوست عارضه ای است که به علت کند شدن حرکات روده و جذب بیشتر آب مایه داخل روده بزرگ و سفت شدن مدفوع اتفاق میافتد. .از بین بردن یبوست می تواند به بهبود شقاق مقعدی کمک کند و احتمال ایجاد شقاق بیشتر در آینده را کاهش دهد.
عملکرد عضلات اسفنگتر چگونه بر شقاق مقعدی تاثیر می گذارد؟
دو حلقه عضلانی به نام اسفنگتر مقعد را کنترل می کنند. حلقه بیرونی برخلاف اسفنگتر درونی به طور آگاهانه و ارادی کنترل می شود. فشار بیش از حد بر اسفنگتر داخلی می تواند باعث افزایش ایجاد اسپاسم، کاهش جریان خون و ایجاد شقاق شود.
داشتن ماهیچه های اسفنگتر سفت می تواند ناحیه مقعد را مستعد پارگی کند.
چه عواملی خطر ابتلا به شقاق مقعدی را افزایش می‌دهند؟
عوامل خاصی خطر شقاق مقعدی را افزایش می دهند، از جمله:
- یبوست همراه با زور زدن برای دفع مدفوع سفت
- داشتن رژیم غذایی کم فیبر
- اسهال شدید
- جراحی کاهش وزن اخیرکه منجر به اسهال مکرر می شود.
- زایمان واژینال
- دوچرخه سواری در سطح حرفه ای و طولانی مدت .
آیا بارداری می‌تواند باعث شقاق مقعدی شود؟
بارداری همچنین یکی از دلایل بسیار شایع شقاق مقعدی است. زنان باردار معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی با مشکلات یبوست مواجه می شوند. یکی دیگر از دلایل یبوست در زنان باردار کاهش فعالیت بدنی و تغییر رژیم غذایی این دوران است.
آیا نشستن طولانی مدت می‌تواند باعث شقاق مقعدی شود؟
مطالعات نشان میدهد نشستن طولانی مدت( 5 ساعت یا بیشتر) در روز ممکن است خطر ابتلا به شقاق مقعدی و هموروئید را افزایش دهد.
تشخیص:
چگونه بفهمیم شقاق مقعدی داریم؟
فردی که درد شدید و در برخی موارد خونریزی همراه با اجابت مزاج، یبوست و زور زدن شدید را تجربه می کند، ممکن است دچار شقاق مقعدی باشد. این درد می تواند کوتاه مدت یا برای چندین ساعت احساس شود.
شقاق مقعدی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک معمولاً پس از معاینه فیزیکی و فشار به ناحیه ی مقعد که با درد همراه است می‌تواند بیماری را تشخیص دهد. روش های دیگر برای بررسی و تشخیص دقیق تر شقاق مقعدی:
- معاینه راست روده: معاینه مقعدی شامل بررسی با انگشت یا ابزار کوچک در راست روده است. اما معمولاً پزشک این کار را انجام نمی دهد زیرا ممکن است باعث درد بیش از حد شود. متخصص می تواند قبل از معاینه از بیهوشی موضعی استفاده کند.
- سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی: برای بررسی مقعد و راست روده از یک لوله سفت یا انعطاف پذیر استفاده می شود
در صورت جدی بودن علائم، بیمار به متخصص ارجاع داده می شود.
چه آزمایشاتی برای تشخیص شقاق مقعدی انجام می‌شود؟
- آنوسکوپی: آنوسکوپ یک دستگاه لوله‌ای است که در مقعد قرار داده می‌شود تا به پزشک کمک کند راست روده و مقعد را ببیند.
- سیگموئیدوسکوپی: یک لوله نازک و منعطف با یک ویدیویی کوچک در قسمت پایین روده بزرگ قرار داده می شود.
- کولونوسکوپی: لوله ای انعطاف پذیر در راست روده قرار داده می شود تا پزشک به کمک یک دوربین کوچک موجود روده بزرگ را به خوبی مشاهده کند.
درمان:
روش‌های درمان شقاق مقعدی کدامند؟
- لیزر درمانی: جراحی با لیزر موثرترین درمان برای شقاق است. در کلینیک تیارا پزشک با تمرکز بر یک ناحیه کوچک، با دقت بالا بدون آسیب و ایجاد زخم شقاق مقعدی را درمان می کند.
- فلپ های مقعدی پیشرفته: فلپ های مقعدی پیشرفته شامل برداشتن بافت سالم از قسمت های دیگر از بدن و استفاده از آن برای ترمیم شقاق و بهبود خون رسانی به محل شقاق می باشد.
- جراحی: مانند اسفنکترکتومی داخلی. ایجاد فشار در طول جراحی، این اجازه می دهد تا خون بیشتری در ناحیه مقعد جریان یابد و بافت محافظت و ترمیم شود.
- رژیم غذایی سالم: شامل خوردن مقدار زیادی مواد غذایی با فیبر بالا و نوشیدن آب کافی برای نرم کردن مدفوع می باشد. این کار درد و اسپاسم عضلانی اطراف مقعد را کاهش می دهد.
- بوتاکس: بوتاکس یک ماده شیمیایی است که به ماهیچه های اطراف مقعد تزریق می شود تا به آرامش آنها کمک کند. بوتاکس معمولا بین 2 تا 3 ماه ماندگاری دارد و شقاق بهبود می یابد.
- مسدود کننده های کانال کلسیم: داروهای کاهش دهنده فشار خون که در برخی موارد می توانند شقاق مقعدی را درمان کنند. برخی عوارض جانبی این داروها سردرد می باشد.
لیزر درمانی در کلینیک تیارا چگونه انجام می شود؟
در جراحی لیزر کلینیک تیارا نیازی به ایجاد برش و زخم نیست. ناحیه آسیب دیده به سادگی با انرژی لیزر به صورت دقیق و متمرکز درمان می شود و در عرض چند دقیقه درمان انجام می شود. لیزر درمانی برخلاف سایر روش های جراحی نیاز به بستری و دوره ی نقاهت طولانی مدت ندارد.
مزایای درمان لیزر شقاق مقعدی در کلینیک تیارا چیست؟
- عوارض کم بعد از جراحی با لیزر
- هزینه ی کمتر
- بازگشت سریع به محل کار
- کمترین ورم و التهاب بعد از جراحی با لیزر
- جراحی بدون نیاز به روش های تهاجمی و پانسمان
- لیزر ترمیم کننده محل برش می باشد
- کاهش درد با لیزر
- جراحی با لیزر نیاز به بستری شدن ندارد
- دوره نقاهت کوتاه و بهبودی سریع زخم
- لیزر با ناحیه درمان تماس مستقیم ندارد
کدام داروها برای شقاق تجویز می شوند؟
معمولا با توصیه ی پزشک آنتی بیوتیک هایی برای کاهش التهاب، عفونت، تورم، درد و ترشحات مقعد( مانند سفادروکسیل، سفازولین، سفیکسیم، سفالکسین) تجویز می شوند. داروهای درمان شقاق مقعدی به گشاد شدن رگ ها و افزایش گردش خون مقعد برای بهبود علائم کمک می کنند.
درمان خانگی شقاق مقعدی چیست؟
مراقبت و درمان های خانگی عبارتند از:
- تغییر رژیم غذایی: افزایش مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا (تنظیم حرکات روده و کاهش اسهال و یبوست
- نوشیدن مقدار کافی آب
- حمام آب گرم
- استفاده از داروهای موضعی با نظارت پزشک( مانند نیترات ها یا مسدود کننده های کلسیم)
چگونه درد شقاق مقعدی را مدیریت کنیم؟
- کرم‌های مسکن موضعی: مانند کرم‌های لیدوکائین. (مسکن‌های ضد التهابی، مانند ایبوپروفن، ممکن است به علائم عمومی درد کمک کنند.)
- حمام گرم مکرر: دوش آب گرم می تواند به شل شدن عضلات مقعد، بهبود شقاق و کاهش علائم درد کمک کند.
شقاق مقعدی می تواند دردناک باشد. این درد در هنگام دفع شدیدتر خواهد بود و ممکن است مدتی باقی بماند.
در کلینیک تیارا فیشر یا شقاق با لیزر و روش های نوین توسط پزشک متخصص انجام می شود.
مدت زمان بهبودی بعد از جراحی چقدر است؟
توجه به این نکته ضروری است که بهبودی کامل با درمان‌های پزشکی و جراحی می‌تواند تقریباً 6 تا 12 هفته طول بکشد. با این حال، درد حاد پس از جراحی اغلب پس از چند روز از بین می رود. اکثر بیماران می توانند چند روز پس از جراحی به زندگی عادی بازگردند و فعالیت های روزانه خود را از سر بگیرند.
مراقبت های لازم پس از جراحی شقاق مقعد چیست؟
برخی از نکاتی که پس از جراحی شقاق باید رعایت شود عبارتند از:
- زمانی که احساس خستگی می کنید استراحت کنید.
- سعی کنید هر روز پیاده روی کنید.
- دارو های خود را کامل و طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- طبق معمول دوش بگیرید یا حمام کنید.
- در مورد اینکه چه زمانی می توانید دوباره رانندگی کنید، دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید.
- به مقدار زیاد مایعات بنوشید.
- از یک رژیم غذایی با فیبر بالا استفاده کنید.
آیا جراحی شقاق مقعدی موثر است؟
در صورتی که سایر درمان ها مؤثر واقع نشده باشند، ممکن است جراحی توصیه شود. به طور کلی جراحی از موثرترین روش های درمان برای شقاق مقعدی می باشد. از هر10 نفر، 9 نفر از آنها نتایج طولانی مدت خوبی را تجربه می کنند. تقریبا تمام روش های درمانی جراحی کمی عوارض جانبی به همراه دارند.
عوارض درمان شقاق مقعدی چیست؟
خطرات ناشی از تزریق بوتاکس و داروهای مورد استفاده برای درمان شقاق مقعدی نسبتاً خفیف است. عوارض ناشی از جراحی شامل خطر عفونت، خونریزی، بی اختیاری مداوم مدفوع، یا حرکات کنترل نشده روده می باشد.
آیا شقاق می تواند منجر به سرطان روده بزرگ شود؟
قطعا نه. با این حال، علائم پایدار نیاز به ارزیابی دقیق دارند، زیرا شرایطی غیر از شقاق مقعدی می تواند علائم مشابهی ایجاد کند. حتی اگر شقاق شما با موفقیت بهبود یافته باشد جراح ممکن است برای بررسی دقیق تر آزمایشات بیشتری (مانند اندوسکوپی) درخواست کند.
در چه صورت برای درمان شقاق مقعدی نیاز به اقدام فوری می باشد؟
اکثر شقاق های مقعدی با درمان خانگی پس از چند روز یا چند هفته بهبود می یابند که به آن شقاق مقعدی کوتاه مدت (حاد) می گویند. اگر شقاق مقعدی فرد بعد از 8 تا 12هفته بهبود نیافته است، شقاق طولانی مدت (مزمن) محسوب شده و نیاز به درمان پزشکی داشته باشد.
پیشگیری:
راه‌های پیشگیری از شقاق مقعدی چیست؟
- نوشیدن آب کافی
- تحرک و ورزش روزانه
- خشک نگه داشتن ناحیه مقعد
- تمیز کردن ناحیه مقعد با صابون ملایم و آب گرم
- نوشیدن مایعات زیاد، خوردن غذاهای فیبردار و ورزش منظم برای جلوگیری از یبوست
- درمان فوری اسهال
- در صورت ابتلای نوزاد به این بیماری، پوشک ن را به طور مکرر تعویض کنید
چگونه میتوان از ایجاد شقاق مقعدی در خانه جلوگیری کرد؟
اقدامات لازم برای پیشگیری از شقاق مقعدی عبارتند از:
- افزایش مصرف روزانه فیبر با گنجاندن مقدار زیادی از غذاهای پرفیبر در رژیم غذایی خود مانند میوه، سبزیجات و غلات کامل
- جلوگیری از کم آبی با نوشیدن آب فراوان
- تلاش برای ورزش بیشتر ( پیاده روی یا دویدن روزانه)
- کار کردن در مکان و زمانی از روز که بتوانید به راحتی وقت خود را در توالت بگذرانید
- وقتی احساس نیاز می‌کنید توالت رفتن را به تاخیر نیندازید
- اگر از دستمال مرطوب استفاده می‌کنید، از محصولاتی که حاوی معطر یا الکل هستند اجتناب کنید زیرا ممکن است منجر به ناراحتی یا خارش شود. (از پاک کردن بیش از حد خودداری کنید).
سوالات متداول:
آیا شقاق مقعدی خطرناک است؟
شقاق مقعدی از بیماری های شایع است و در حالت عادی خطرناک نیست، اما می‌تواند درد زیادی داشته باشد. اکثر شقاق های مقعدی با کمی مراقبت طی چند روز تا چند هفته بهبود می یابند.
آیا شقاق مقعدی خود به خود از بین می رود؟
شقاق مقعدی معمولاً در عرض چند روز یا چند هفته برطرف می شود مگر اینکه مزمن باشد.
آیا می توان از شقاق مقعد جلوگیری کرد؟
با خوردن غذاهای پرفیبر، ورزش منظم و نوشیدن آب زیاد می توانید از شقاق مقعدی پیشگیری کنید. سبک زندگی سالم به هضم و سلامت روده کمک کرده و از یبوست جلوگیری می کند.
آیا رابطه جنسی برای شقاق مضر است؟
به ندرت. اگر رابطه مقعدی یا قرار دادن چیزی در مقعد منجر به کشیدگی بیش از حد پوست شود احتمال شقاق مقعدی را افزایش می دهد. فشار زیاد، سفت شدن عضلات اسفنکتر مقعد و خون رسانی ضعیف از دلایل رایج این بیماری می باشد.
آیا استرس می تواند شقاق را بدتر کند؟
استرس، اضطراب و افسردگی می‌تواند شقاق مقعدی مزمن را با ایجاد حالتی از التهاب بدتر کند. همچنین استرس توانایی ترمیم زخم بافت را مختل می کند.
آیا شقاق مقعدی عود می‌کند؟
اکثر افراد پس از درمان بهبودی کامل پیدا می کنند و می توانند به فعالیت های روزانه خود بازگردند. با این حال شقاق ممکن است عود کند و نیاز به درمان بیشتری داشته باشد.
زمان نقاهت جراحی مقعد چقدر است؟
احتمالا حدود 6 هفته طول می کشد تا مقعد به طور کامل بهبود یابد. اکثر افراد خیلی سریع می توانند فعالیت های روزمره ی خود را از سر بگیرند.
آیا می توانم بعد از جراحی فیشر با لیزر راه بروم؟
پس از جراحی شقاق مهم است که فعالیت بدنی به تدریج و تحت راهنمایی از سر گرفته شود. راه رفتن را میتوان با پیاده روی کوتاه مدت اطراف خانه یا خارج از منزل شروع کرد.
هزینه درمان شقاق مقعدی چقدر است؟
نگرانی بسیاری از بیماران هزینه درمان شقاق با لیزر و جراحی است. با توجه به اینکه مرکزی که به آن مراجعه می‌کنید از چه امکاناتی برخوردار است، چه خدماتی را برای درمان شقاق ارائه میدهد و شرایط زخم بیمار چگونه است هزینه می تواند متغیر باشد.
نکته مهم این است که در روش درمان شقاق با لیزر در کلینیک تیارا، بیمار فقط یکبار هزینه می‌کند و دوران نقاهت لیزر فیشر بسیار کوتاه است. بنابراین نیازی به گذراندن دوران نقاهت طولانی و هزینه‌های اضافی بعد از عمل نخواهد بود.
مدت زمان جراحی شقاق چقدر است؟
عمل جراحی معمولا کمتر از 30 دقیقه طول می کشد و اکثر مردم در همان روز به خانه می روند.
منابع
https://www.nhs.uk/conditions/anal-fissure/treatment/
https://www.healthline.com/health/anal-fissure#images
https://www.medicalnewstoday.com/articles/what-is-anal-fissure-and-what-causes-it#diagnosis
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/anal-fissures
https://www.nhs.uk/conditions/anal-fissure/
https://www.healthdirect.gov.au/anal-fissure
https://www.webmd.com/digestive-disorders/anal-fissure-causes
https://fascrs.org/patients/diseases-and-conditions/a-z/anal-fissure-expanded-information
