فیستول مقعدی - مجتمع پزشکی تیارا

آنچه در این مقاله می خوانید:

فیستول مقعدی چیست و چه راه های درمانی دارد ؟! پیشنهاد رژیم غذایی و بهترین راه درمان همچنین 10 سوال متداول در مورد فیستول مقعدی

فیستول مقعدی چیست؟

فیستول مقعدی (Anal fistula ) یک ارتباط غیرطبیعی و مزمن بین سطح بافت پوششی کانال مقعد و سطح پوست در ناحیه پرینه است. فیستول مقعدی را می‌توان به عنوان یک تونل باریک در نظر گرفت که دهانه داخلی آن در کانال مقعد و دهانه خارجی آن در سطح پوست در نزدیکی مقعد قرار دارد.

گاهی به فیستول مقعدی فیستول پری آنال نیز گفته می شود. (Perianal) به معنای در “ناحیه مقعد” می باشد.

انواع فیستول مقعدی کدام است؟

فیستول های مقعد بر اساس محل قرارگیری آنها در رابطه با عضلات اسفنکتر مقعدی طبقه بندی می شوند. اسفنگترها عضلاتی هستند که حرکات روده را کنترل می کنند، بنابراین مراقبت از آنها مهم است.

طبقه بندی فیستول مقعدی:

فیستول مقعد بین اسفنکتریک: از عضله اسفنکتر داخلی مقعد عبور می کند و سپس بین فضای عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی سوراخ ایجاد می کند.
فیستول ترانس اسفنکتریک: از هر دو لایه عضلات اسفنکتر مقعدی عبور می کند.
فیستول سوپراسفنکتریک: از اسفنکتر داخلی عبور می کند. سپس به اطراف اسفنکتر خارجی می رود.
فیستول اکسترا اسفنکتریک: این نوع فیستول هر دو عضله اسفنکتر را دور می زند. به دلیل این که معمولاً از راست روده منشا می گیرد (نه مقعد)، از غده مقعدی نمی آید.
فیستول سطحی مقعد: از قسمت پایینی کانال مقعد، زیر غدد مقعدی، از طریق پوست مجاور عبور می کند و عضلات را دور می زند. این نوع از غده مقعدی نمی آید.

لازم نیست بدانید یا به خاطر بسپارید که چه نوع فیستول مقعدی دارید، اما نوع آن بر نحوه درمان تأثیر می گذارد. اگر فیستول بیشتر عضلات اسفنکتر را درگیر کند، درمان ممکن است پیچیده تر باشد. پزشکان باید مراقب باشند که وقتی فیستول مقعدی را درمان می کنند به این عضلات آسیب نرسد.

تفاوت فیستول مقعدی با آبسه مقعدی؟

آبسه مقعدی حفره ای آلوده و پر از چرک در نزدیکی مقعد یا راست روده است. در نیمی از بیماران مبتلا به آبسه، فیستول مقعدی رخ می دهد.

محل ایجاد فیستول مقعدی کجاست؟

فیستول مقعدی داخل و بین مقعد و پوست اطراف مقعد ایجاد می شود. مقعد دهانه عضلانی انتهای دستگاه گوارش است مواد زائد حاصل آن دفع می شود. بیشتر فیستول های مقعدی نتیجه عفونتی است که از غده مقعدی شروع شده است.

شیوع فیستول مقعدی چه میزان است؟

فیستول یک بیماری مقعد و راست‌روده نسبتاً شایع است. شیوع فیستول مقعدی 1 تا 2 نفر در هر 10000 بیمار تخمین زده می شود، اما مطالعات مبتنی بر جمعیت در مورد فراگیری فیستول مقعدی محدود و قدیمی می باشند.

فیستول مقعدی در چه سنی شایع تر است؟

فیستول مقعدی اغلب در بزرگسالان حدود سن 40 سالگی شایع است. اما ممکن است در افراد جوان تر نیز رخ دهد، به خصوص اگر فرد دارای سابقه بیماری کرون باشد.

فیستول مقعدی در چه جنسیتی شایع تر است؟

این بیماری معمولاً مردان را بیشتر از زنان مبتلا می کند. برخی از علائم فیستول بین هر دو جنس شناخته شده است.

علائم

علائم فیستول مقعدی چیست؟

علائم فیستول مقعدی عبارتند از:

تحریک پوست در اطراف مقعد
یک درد ثابت و ضربان دار که ممکن است هنگام نشستن، حرکت کردن، مدفوع یا سرفه بدتر شود
ترشحات بد بو از نزدیک مقعد
دفع چرک یا خون هنگام مدفوع
تورم و قرمزی اطراف مقعد و درجه حرارت بالا در صورت داشتن آبسه
مشکل در کنترل حرکات روده (بی اختیاری روده) در برخی موارد

انتهای فیستول ممکن است به صورت سوراخی در پوست نزدیک مقعد قابل مشاهده باشد. اما دیدن آن توسط خود فرد کمی دشوار است.

ظاهر فیستول مقعدی چگونه است؟

فیستول مقعدی مانند سوراخی در پوست نزدیک مقعد است. سوراخ در واقع خارجی ترین قسمت است که به آبسه درون مقعد متصل می شود. فیستول ممکن است چرک، خون یا مدفوع ترشح کند، به خصوص زمانی که پوست اطراف آن را لمس می شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

اگر علائم فیستول مقعدی و سابقه آبسه مقعدی قبلی دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر برای آبسه یا فیستول تحت درمان قرار گرفته اید، در صورت داشتن هر یک از موارد زیر فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

تب
لرز
سرخی
تورم
خون ریزی
یبوست
مشکل در کنترل حرکات روده

چگونه فیستول مقعدی را کنترل کنم؟

هنگام نقاهت پس از درمان فیستول مقعدی، حتماً طبق دستور جراح خود داروی ضد درد مصرف کنید. آنتی بیوتیک های خود را تا انتها در زمان تعین شده مصرف کنید و بدون اطلاع پزشک هیچ دارویی بدون نسخه مصرف نکنید.

سایر دستورالعمل های مهم شامل موارد زیر است:

3 یا 4 بار در روز حمام آب گرم بگیرید
ناحیه مقعد تا زمانی بهبودی کامل با پد پوشیده شود
از سرگیری فعالیت های عادی تنها زمانی که توسط جراح خود معاینه شوید امکان پذیر است.
داشتن رژیم غذایی سرشار از فیبر
نوشیدن مایعات زیاد
در صورت نیاز از نرم کننده مدفوع استفاده کنید

علل

علل ایجاد فیستول مقعدی چیست؟

اکثر فیستول های مقعدی بعد از آبسه مقعد ایجاد می شوند. اگر پس از تخلیه چرک، آبسه به درستی بهبود نیابد، می توانید به فیستول مقعدی منجر شود

علل کمتر شایع فیستول مقعدی عبارتند از:

بیماری کرون:ی ک بیماری طولانی مدت که در آن سیستم گوارش ملتهب می شود
بیماری کولون یا دیورتیکولیت: عفونت کیسه های کوچک که می تواند از کنار روده بزرگ (کولون) بیرون بزند.
هیدرادنیت چرکی : یک بیماری پوستی طولانی مدت که باعث آبسه و زخم می شود
عفونت یا HIV
عارضه جراحی در نزدیکی مقعد
قرار گرفتن در معرض اشعه در طول درمان سرطان
ضربه
بیماری های مقاربتی
بیماری سل
سرطان

عوامل خطر ابتلا به فیستول مقعدی چیست؟

در صورتی که:

در گذشته آبسه پری مقعدی داشته اید.
بیماری التهابی روده (IBD) مانند کرون
سابقه جراحی یا پرتودرمانی در ناحیه پری مقعدی خود.
افراد دارای نقص ایمنی یا مستعد ابتلا به عفونت های مکرر
STI مزمن

در صورن داشتن فیستول مقعدی چه انتظاری باید داشته باشم؟

چشم انداز هر فرد به ساده یا پیچیده بودن فیستول مقعدی بستگی دارد. به طور کلی، شما می توانید انتظار داشته باشید سه تا شش هفته برای بهبودی پس از یک یا چند عمل جراحی سپری کنید. برخی از فیستول ها اگر به دلیل یک بیماری مزمن ایجاد شده باشند پس از جراحی برمی گردند. افراد مبتلا به IBD دچار فیستول های مقعدی متعدد می شوند.

بیماری های مرتبط با فیستول مقعدی چیست؟

بیماری روده
بیماری های مقاربتی
پرتودرمانی برای سرطان راست روده
بیماری سل
آبسه مقعد
اسهال مزمن
پرتو درمانی
سرطان مقعد

تشخیص

روش های تشخیص فیستول مقعدی

اگر فردعلائمی دارد که نشان دهنده فیستول مقعدی است، پزشک او را به متخصص بیماری های روده بزرگ و راست روده ارجاع می دهد. در طول معاینه فیزیکی، پزشک دنبال شکاف فیستول در نزدیکی دهانه مقعد خواهد بود و ممکن است به ناحیه فشار بیاورد تا ببیند زخم است یا عفونت کرده و چرک ترشح می شود. روش های مختلفی برای کمک به تشخیص استفاده شود:

معاینه فیزیکی: این معاینه شامل نگاه کردن به ناحیه اطراف و داخل مقعد است.
آنوسکوپ: یک اسکوپ ویژه برای بررسی داخل کانال مقعدی استفاده می شود.
مطالعات تصویربرداری: شامل سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی تصویری از ناحیه مقعد یا عکس برداری MRI با استفاده از آهنرباهای مخصوص و کامپیوتر می باشد.

معاینه فیزیکی برای تشخیص فیستول مقعدی چگونه است؟

برای تشخیص فیستول مقعدی، پزشک در مورد علائم صحبت می کند و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. این معاینه شامل نگاه کردن به ناحیه اطراف و داخل مقعد است. دهانه خارجی فیستول مقعدی معمولا به راحتی روی پوست اطراف مقعد دیده می شود.

چه آزمایشاتی برای تشخیصی فیستول مقعدی هستند؟

آنوسکوپی: شامل مشاهده آندوسکوپی داخل مقعد، از جمله باز شدن داخلی فیستول در صورت وجود است.
پروکتوسکوپی: ممکن است تحت بیهوشی عمومی، با استفاده از پروکتوسکوپ و پروب فیستول برای دیدن داخل راست روده و مشاهده فیستول موجود انجام شود.
سیگموئیدوسکوپی: در بیماران مشکوک به بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو مفید می باشد.
آندوسونوگرافی مقعدی (سونوگرافی): ممکن است برای تجسم فیستول و منافذ داخلی آن استفاده شود.
فیستولوگرافی: شامل تصویربرداری اشعه ایکس پس از تزریق رنگ کنتراست(ایجاد کننده تضاد رنگی) می باشد و می تواند به شناسایی فیستول کمک کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی(MRI) : این روش در تجسم جزئیات فیستول مقعدی و به ویژه برای موارد پیچیده یا عود کننده مفید است.
توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): می تواند به ارزیابی میزان التهاب ناحیه راست روده با جزئیات بیشترکمک کند، توموگرافب برای بیماران مبتلا به بیماری کرون مناسب است.

درمان

روش های درمان فیستول مقعدی چه هستند؟

هنگامی که فرد فیستول مقعدی دارد، آنتی بیوتیک به تنهایی آن را درمان نمی کند. از مهم ترین روش های درمان فیستول جراحی است. گزینه های درمان جراحی عبارتند از:

جراحی فیستولوتومی: این روش فیستول را به گونه‌ای باز می‌کند که به آن اجازه می‌دهد از داخل به بیرون بهبود یابد. معمولاً یک روش سرپایی است بیمار همان روز به خانه باز می گردد.
پر کردن فیستول با چسب یا پلاگین مسدود کننده مخصوص: این نوع جدیدتر درمان است که دهانه داخلی فیستول را می بندد. سپس پزشک تونل فیستول را با ماده ای پر می کند که بدن به مرور زمان آن را جذب می کند.
جراحی قرار دادن نوار پلاستیکی: این روش شامل قرار دادن بخیه یا نوار لاستیکی (seton) در فیستول است که به تدریج سفت می شود و باعث بهبود فیستول پشت ستون و کاهش خطر بی اختیاری می شود.

فیستول مقعدی در افراد مبتلا به بیماری کرون بسیار شایع است. برای مبتلایان به بیماری کرون و فیستول، درمان دارویی اغلب قبل از جراحی انجام می شود.

لیزر درمانی فیستول مقعدی در کلینیک تیارا چگونه انجام می شود؟

در کلینیک تیارا با استفاده از انرژی لیزر دستگاه های پیشرفته، با کمترین درد و بدون خون ریزی فیستول مقعدی به آرامی برداشته می شود. پروب فیبر نوری که انعطاف پذیر است از بیرون به داخل مجرای فیستول وارد شده و سپس لیزر به آرامی خارج می شود. در کمترین زمان فیستول بهبود یافته و بافت التهابی از بین می رود.

فواید لیزر درمانی فیستول مقعدی در کلینیک تیارا چیست؟

در کلینیک تیارا درمان فیستول مقعدی با لیزر نسبت به جراحی مزایای زیادی دارد. از مهم‌ترین آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

احتمال عفونت پایین
هزینه پایین تر نسبت به جراحی سنتی
پایین بودن احتمال عود مجدد بیماری
نیاز نداشتن به زمان طولانی برای درمان
دوران نقاهت کوتاه

جراحی فیستول مقعدی چگونه است؟

گزینه های اصلی برای درمان جراحی فیستول مقعدی فیستولوتومی و جراحی ستون (seton) است.

فیستولوتومی: به زمانی اطلاق می شود که جراح فیستول را در تمام طول آن برش دهد تا به صورت زخم بهبود یابد. این رایج ترین و موثرترین نوع درمان برای بسیاری از فیستول های مقعدی است.
جراحی ستون: شامل قرار دادن یک تکه نخ جراحی نازک در داخل فیستول است تا به تخلیه هر گونه عفونت و بهبود آن کمک کند.

عوارض احتمالی فیستول مقعدی چیست؟

فیستول تا زمانی که درمان نشود معمولاً به خودی خود بهبود نمی یابد و در نهایت می تواند منجر به عوارض طولانی مدت مانند موارد زیر شود:

درد بیشتر پس از جراحی
ناحیه دردناک بزرگ‌تر
افزایش مدت زمان درمان
نیاز به استراحت بیشتر
عدم امکان رانندگی یا حضور در محل کار
عفونت مداوم فیستول: فیستول از یک آبسه یا عفونت ناشی می شود. ممکن است به نظر برسد عفونت از بین برود، اما برمی‌گردد و یک آبسه جدید تشکیل می‌دهد که باعث ایجاد درد می‌شود
اکستنشن فیستول: فیستول مزمن ممکن است به ندرت در جهات جدید گسترش یابد و کانال ها و منافذ انشعاب جدیدی در پوست ایجاد کند. ترمیم این فیستول های پیچیده دشوارتر است.
سرطان: سرطان مقعد گاهی اوقات در فیستول های مقعدی که سال ها وجود داشته است، یافت می شود. التهاب از عوامل خطر شناخته شده برای سرطان است.

دوران نقاهت بعد از جراحی فیستول مقعدی چه مدت است؟

اکثر افراد 1 تا 2 هفته پس از جراحی می توانند به روال عادی زندگی خود بازگردند. احتمالا چند هفته تا چند ماه طول می کشد تا فیستول به طور کامل بهبود یابد.

عوارض جراحی فیستول مقعدی چیست؟

خطرات اصلی عبارتند از:

عفونت مکرر: اگر عفونت به طور کامل از فیستول برطرف نشده باشد می تواند دوباره عود کند. در این صورت پزشک احتمالا با تجویز آنتی بیوتیک عفونت را درمان می کند.
فیستول عود کننده: اگر فیستول مقعدی به دلیل شرایط مزمن زمینه ای یا به دلیل تکنیک مورد استفاده به طور کامل بهبود نیابد، امکان دارد پس از جراحی دوباره عود کند.
بی اختیاری مدفوع: برخی از افراد پس از جراحی فیستول مقعدی شاید در نگه داشتن گاز یا نشت مدفوع مشکل داشته. این عوارض در درمان توسط جراحان ماهر کمتر دیده می شود.

بهبودی پس از جراحی فیستول مقعدی چگونه است؟

روش‌های درمان فیستول مقعدی عموماً روش‌های سرپایی هستند، بنابراین بیمار در همان روز می تواند به خانه برود. برخی افراد برای جراحی بیشتر باید دوباره مراجعه کنند.

مراقبت های زیر برای پس از جراحی توصیه می شوند:

مسکن های بدون نسخه مانند پاراستامول یا ایبوپروفن مصرف کنید.
توصیه های تیم پزشکی را دنبال کنید و در صورت تداوم علائم به مصرف آنتی بیوتیک ادامه دهید.
زخم را با شستن چند بار در روز تمیز نگه دارید و آن را با احتیاط خشک کنید.
پانسمان زخم را به طور منظم عوض کنید. یک پرستار باید نحوه انجام این کار را آموزش دهد.
برای جلوگیری از نشت ترشحات روی لباس، از یک گاز اضافی روی زخم استفاده کنید.
در چند هفته اول پس از جراحی از رابطه جنسی خودداری کنید.
برای جلوگیری از تحریک زخم التیام نیافته به آرامی ورزش کنید.
از بلند کردن وسایل سنگین یا رانندگی خودداری کنید.
در صورت لزوم از یک رژیم غذایی مایع موقت پیروی کنید.
از تجربه افرادی که درمان مشابهی پشت سر گذاشته اند، کمک بگیرید.

رژیم غذایی مناسب بعد از عمل فیستول مقعدی چگونه است؟

برخی از غذاهای غنی از فیبر برای رژیم فیستول مقعد به شرح زیر است:

غلات: برنج قهوه ای، بلغور جو دوسر، گندم، کینوا.
حبوبات: نخود، لوبیا، سویا.
سبزیجات: همه کدوها ، کدو حلوایی، گل کلم، اسفناج، هویج، سبزیجات برگ سبز.
میوه ها: سیب، گلابی، انگور و هندوانه، پرتقال، موز.
شیر و فرآورده های شیر: شیر بدون چربی، پنیر، ماست.
گوشت، ماهی و تخم مرغ: ماهی تن، ماهی قزل آلا، شاه ماهی.
هیدراته نگه داشتن بدن: نوشیدن مقدار زیادی آب که به پاکسازی و از بین بردن سموم کمک می کند .

محدودیت های رژیم غذایی:

غذاهای تند: از غذاهای تند و همچنین گرم که باعث افزایش درد و خونریزی می شود، خودداری کنید.
کافئین: هنگام داشتن فیستول از مصرف کافئین خودداری کنید زیرا می تواند منجر به کم آبی بدن شود. برخی از مواد غذایی دارای کافئین شامل قهوه، چای، شکلات و غیره هستند.
الکل: الکل می تواند باعث کم آبی بدن و به سفت شدن مدفوع شود.
وعده های غذایی حجیم و سنگین: از وعده های غذایی حجیم و سنگین خودداری کنید، برای هضم راحت غذا هر بار یک وعده مغذی را به مقدار کم مصرف کنید.
از تمیز کردن بیش از حد خودداری کنید: پاکسازی بیش از حد ممکن است منجر به خارش و تحریک آن ناحیه خاص شود.
آرد و شکر: از خوردن غذای آرد حاوی شکر و ادویه زیاد که برای سلامتی مضر است خودداری کنید.
غذا خوردن در اواخر شب: از خوردن غذا یا تنقلات در اواخر شب و آماده خودداری کنید. زیرا باعث کند شدن روند هضم غذا می شود.
استرس: اجتناب از استرس بسیار مهم است و می تواند شرایط را وخیم تر کند و باعث یبوست و سوء هاضمه شود.

چه زمانی جراحی فیستول مقعدی نیاز به درمان فوری دارد؟

خروج چرک‌های خونی و یا بد بو از سوراخ‌های فیستول اطراف مقعد، وجود تورم و درد در ناحیه اطراف مقعد، بروز آبسه‌های مکرر مقعدی اجابت مزاج همراه با درد بسیار

در کلینیک تیارا درمان فیستول مقعدی با لیزر و روش های نوین توسط پزشک متخصص انجام می شود.

پیشگیری

راه های پیشگیری از فیستول مقعدی چیست؟

درمان سریع بیماری های مقعدی
رژیم غذایی سالم
مصرف روزانه آب
ورزش و تحرک روزانه
درمان اسهال و یبوست مزمن
رعایت بهداشت فردی و پرهیز از روابط جنسی پر خطر و محافظت نشده
تاخیر در اجابت مزاج و نشستن به مدت طولانی

سوالات متداول در مورد فیستول مقعدی

آیا فیستول مقعدی دردناک است؟

از علائم رایج فیستول مقعدی احساس درد می باشد. همچنین آبسه ای که باعث ایجاد فیستول می شود دردناک است.

درمان فیستول مقعدی چقدر طول می کشد؟

اکثر افراد 1 تا 2 هفته پس از جراحی می توانند به روال عادی زندگی خود برگردند. احتمالا چند هفته تا چند ماه طول می کشد تا پس از درمان فیستول به طور کامل بهبود یابد. این به اندازه فیستول و درجه پیشرفت بیماری برای جراحی بستگی دارد.

آیا فیستول مقعدی با دارو قابل درمان است؟

اگر فیستول ناشی از بیماری التهاب روده باشد و هنوز عفونی نشده باشد، می تواند با درمان دارویی بهبود یابد. گرچه آنتی بیوتیک به تنهایی آن را درمان نمی کند.

هزینه عمل فیستول مقعدی چقدر است؟

هزینه درمان فیستول با لیزر یا عمل جراحی به طور کلی طبق تعرفه سال 1403 از 3 میلیون تومان به بالا می باشد. اما هزینه دقیق درمان کاملا بستگی به کانال های عفونی، طول کانال و میزان پیشرفت بیماری دارد. در نتیجه برای تعیین هزینه قطعی عمل باید بیمار توسط پزشک معاینه شود.

آیا فیستول مقعدی بعد از جراحی عود می کند؟

جراحی اصلی‌ترین درمان فیستول مقعدی است با این حال احتمال عود حتی پس از جراحی نیز وجود دارد.

رابطه جنسی بعد از جراحی فیستول مقعدی چه زمانی مجاز است؟

بهتر است در چند هفته اول پس از جراحی از رابطه جنسی خودداری شود. مقاربت واژینال می تواند نسبتاً زود از سر گرفته شود، زیرا ناحیه پری مقعدی نزدیک واژن تحت تأثیر قرار نگرفته است. اما در کل بستگی به میزان بهبود ناحیه مقعد دارد.

آیا می توان با وجود فیستول مقعدی باردار شد؟

برای یک نتیجه سالم تر، به شما توصیه می شود که بارداری خود را تا زمان درمان فیستول و بهبودی کامل به تعویق بیندازید.

بهترین دکتر برای فیستول مقعدی کیست؟

برای ترمیم فیستول، بیماران معمولاً به متخصص زنان، زنان و زایمان یا جراح کولورکتال مراجعه می کنند. پزشکانی که در زمینه اختلالات باروری زنان، درمان مشکلات روده بزرگ و راست روده آموزش دیده اند، فیستول های واژن را درمان می کنند.